6.2 Leren van logistiek
Het begrip logistiek is inmiddels in sectoren buiten het goederenvervoer doorgedrongen. Logistiek komt daar oorspronkelijk vandaan, doordat transporteurs gingen nadenken over maatwerkoplossingen voor verschillende transportproblemen. In de logistiek organiseert men volgens het principe van just in case, just in time, just enough. Daarbij zijn innovaties ontstaan die ook voor passend onderwijs de moeite waard zijn om kennis van te nemen. Natuurlijk gaat het hierbij om kinderen en niet om pakketjes, maar dat maakt het denken over slimme logistiek niet minder relevant.
Zonder de zorgen te willen bagatelliseren is er voor passend onderwijs een aantal inzichten die mogelijk helpen de weg te ordenen.
- Ouders, leraren, bestuurders, deskundigen: blijf redeneren vanuit de oplossing voor één betreffende leerling. Zoek naar de gemeenschappelijke waarde die alle betrokkenen verbindt, ook al kan dit niet voor de volle 100% gerealiseerd worden. In het OPP gaat het om een te behalen doorstroomniveau. Dat is de spil, daaromheen moeten andere waarden gedefinieerd worden, zoals welzijn, leren omgaan met vriendjes en verhoudingen binnen het gezin.
- Onderscheid hierbij wat eenvoudig en wat ingewikkeld is. Voor eenvoudige ondersteuningsvraagstukken moeten simpele oplossingen gezocht worden. Vermoedelijk lenen die zich voor standaardisatie. Eenvoudige oplossingen hoeven ook niet steeds opnieuw uitgevonden te worden. Scholen en samenwerkingsverbanden kunnen die gemakkelijk van elkaar overnemen.
- Hanteer voor ingewikkeldere vraagstukken een less-is-more-uitgangspunt: met zo min mogelijk andere instellingen samen heeft dat de voorkeur om het aantal afstemmingsmomenten terug te dringen. Bij ingewikkelde problematiek moet je intensiever samenwerken en dat gaat makkelijker met een kleiner aantal partijen.
- Voor ingewikkelde vraagstukken moeten professionals meer armslag krijgen om tot oplossingen te komen. Hun professionele ruimte moet daar groot zijn, ze moeten kunnen variëren en creatief kunnen samenwerken. Daar is een beperking van de administratieve lasten het belangrijkst.
- Zet voor ingewikkelde kwesties de meest ervaren leraren in. Een beginnende of onzekere leraar loopt vast op complexe problematiek en zal dan de zekerheid gaan zoeken in regels en richtlijnen. Zorg dus als school of als bestuur dat je flexibel kunt zijn.
- Hergebruik waar mogelijk bestaande structuren om onnodige overlap te voorkomen. Probeer als het kan om bijvoorbeeld één regio-indeling voor meerdere doelen te gebruiken. De overheid heeft als taak om de hoofdstructuur goed te ontwerpen. Knelpunten die zich daarin voordoen moeten aangepakt worden, maar dat kost vaak tijd. In de tussentijd kunnen samenwerkingsverbanden investeren in slimme aansluitingen. Zorg voor vaste aanspreekpunten, organiseer regie-overleg, maak een who-is-who op de website, evalueer regelmatig hoe de samenwerking verloopt met andere partijen.
- Een goede gids is erg belangrijk in een oerwoud. Dat geldt ook voor passend onderwijs. Koester de mensen die door ervaring wijs zijn geworden. Zorg dat zij vindbaar zijn. Bevraag hen regelmatig op knelpunten die optreden naar de slimme oplossingen die ze hebben weten te realiseren. Een risico van de huidige transitie jeugdzorg en van de invoering van passend onderwijs is dat mensen die elkaar kennen en vertrouwen elkaar uit het oog dreigen te verliezen. Blijf in die relaties investeren, al is het maar via LinkedIn- of Facebook-groepen.
- Zorg voor verschillende, passende vormen van overzicht en verantwoording: tabellen en stroomschema’s zijn zeker nuttig, maar alleen voor grotere aantallen en gemiddelde vraagstukken. Meer ingewikkelde of vernieuwende aanpakken zien we daar vaak niet in terug. Zorg voor die gevallen voor een meer verhalende aanpak: maak foto’s, presenteer een interview of laat iemand een brief schrijven. De eerder genoemde gidsen in het oerwoud hebben een kaart, maar vooral ook elkaars verhalen die hen de weg helpen vinden.
