5.1 Leraren: zorg dat ze betrokken zijn !
De meeste leraren onderschrijven de doelen van passend onderwijs en voelen zich ook redelijk goed voorbereid op niet al te ingewikkelde problematiek. Toch zijn ze wel ongerust. Leraren zeggen dat ze nog weinig te horen krijgen over wat passend onderwijs voor hen gaat betekenen. Ze ervaren al veel werkdruk en zijn bezorgd zijn over nog meer werk.
Een te geringe betrokkenheid van leraren leidt tot grote risico’s:
- Leraren die slecht geïnformeerd zijn over wat er écht gaat gebeuren kunnen eigen verhalen gaan vertellen over wat er aan zit te komen. De kwaliteit van die verhalen is gering, maar heeft wel invloed op de beeldvorming over passend onderwijs en kan een eigen realiteit gaan vormen (in de media of in de lerarenkamers). Scholen, besturen en samenwerkingsverbanden kunnen dan maatregelen nemen die gebaseerd zijn op gebrekkige beeldvorming.
- Iets vergelijkbaars geldt in de communicatie met ouders en leerlingen. Zij zijn onzeker, en daarbij afhankelijk van de school over hoe het nu verder moet. Als leraren op basis van gebrekkige informatie in gesprek gaan met ouders, dan zijn misverstanden, spanningen en verwijten onvermijdelijk.
- Leraren die onzeker zijn zullen – om zekerheid te realiseren– om regels en richtlijnen vragen. Ook de formulering van stevige ambities (geen thuiszitters meer) voert de druk op, verhoogt onzekerheid en de behoefte tot controle en indekken.
Een ervaren intern begeleider op een vmbo-school vroeg zich af waar de indicatieformulieren bleven en of die wel precies genoeg zouden zijn. Er ging zoveel veranderen dat ze nu formulieren nodig had om te weten wat er wel en niet mogelijk is.
- De te geringe betrokkenheid van leraren leidt tot spanningen in organisaties. Organisaties die onder spanning staan gaan vaak vanuit wantrouwen en controle functioneren. Allerlei zaken die normaal onderling geregeld worden, worden geformaliseerd. De werksfeer gaat achteruit waardoor mensen zich ook gaan storen aan zinvolle regels en afspraken. Er komt een moment dat ‘gewoon niets meer deugt’.
- Leraren zijn niet alleen de poortwachter naar het onderwijs, maar vaak indirect ook naar andere systemen (jeugdzorg, veiligheid, cultuur). Als zij bij gebrek aan betrokkenheid niet meer weten waar ze terecht kunnen, gaan ook die andere systemen daaronder leiden.
Het is belangrijk dat scholen en (jeugd)zorginstanties elkaar weten te vinden. Een medewerker van de GGD vertelde dat de jeugdgezondheidszorg kinderen maar enkele keren ziet. Tussentijds zijn ze afhankelijk van wat leraren signaleren. Ook de integrale wijkteams zijn voor hun succes met preventie afhankelijk van signalen uit scholen. Vice versa geldt dat leraren vaak niet weten waar zij signalen kwijt kunnen, of allerlei hindernissen ondervinden (eerst langs de baas voor toestemming of niet matchende registratiesystemen).
