10.1 Goede communicatie voorkomt verkeerd handelen
Het gevaar bestaat dat samenwerkingsverbanden verkeerde werkwijzen inrichten, omdat er gereageerd wordt op verkeerde signalen. Daarnaast bestaat het risico dat er teveel geregeld wordt, met allerlei controlemechanismen, vanwege een gebrek aan vertrouwen. Maar we moeten problemen durven zien, ook als de oplossing niet direct evident is. Problemen zijn sociale constructies. Pas als we onze perspectieven delen, kunnen we zien welk deel van het probleem we delen. En precies daarin ligt het begin van de oplossing. Ga regelmatig rond tafel met mensen die vanuit een verschillende achtergrond met elkaar spreken. Suggesties om dit gesprek op een constructieve manier te voeren:
- Ga het gesprek steeds in vanuit de wens om een doeltreffende oplossing voor de individuele leerling te realiseren.
- In gesprekken kunnen vier lagen onderscheiden worden die – als ze door elkaar gaan lopen – voor veel verwarring en irritatie zorgen:
- De inhoud van de boodschap: welke boodschap wordt inhoudelijk uitgewisseld?
- De manier waarop de boodschap gebracht wordt: is het duidelijk, beknopt?
- De rol van waaruit de boodschap gebracht wordt (formele posities, belangen die daarmee verbonden zijn).
- De emoties die de boodschap oproept.
- De LSD-methode helpt hier: luisteren-samenvatten-doorvragen. Dat biedt een goede mogelijkheid om tussentijds te checken of iedereen op dezelfde golflengte zit.
- Je kunt een gesprek voeren vanuit defensieve of constructieve intenties. In het eerste geval laat je de ander eerst maar eens komen en reageer je daarop. In het tweede geval ga je actief op zoek naar de beste oplossing en leg je je kaarten op tafel. Dit leidt tot meer onderling begrip en stimuleert de creativiteit.
- De intentie kan zijn om onderhandelend tot een zakelijke taakverdeling te komen (jullie doen dit, dan doe ik dat). Je kunt ook vanuit een intentie om samen te werken aan tafel zitten. Op die manier ontstaat er een gedeelde verantwoordelijkheid om voor leerlingen de best haalbare onderwijsroute in te richten.
- Maak het gesprek lerend. Evalueer aan het einde wat iedereen wijzer is geworden en hoe we de volgende keer een nog beter resultaat kunnen boeken.
- Besteed expliciet aandacht aan onnodige bureaucratie: hadden we het ook simpeler kunnen doen? Welke regels of procedures hielpen en welke niet?
- Kom later nog eens op het gesprek terug: hebben we toen de goede dingen besproken, zitten we nog steeds op het goede spoor?
